ΚΕΔΠ - κέντρο δικτύων πληροφορικής

Ανεπιθύμητα emails

Τι είναι το Spam
Ως spam ορίζεται το αυτόκλητο μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, δηλαδή το ηλεκτρονικό μήνυμα, κυρίως εμπορικού ή διαφημιστικού περιεχομένου, το οποίο αποστέλλεται μαζικά σε παραλήπτες, οι οποίοι δεν το έχουν ζητήσει.
Σε αρκετές χώρες το spam αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στη διαδικτυακή ζωή πολλών οικιακών χρηστών και στην πλειοψηφία των επιχειρήσεων. Στην Ελλάδα το πρόβλημα αυτό βρίσκεται σε πολύ πιο περιορισμένο επίπεδο, σαφώς όμως δεν μπορεί να υπάρξει εφησυχασμός. Αρκετοί χρήστες στην Ελλάδα δεν έχουν πάρει ποτέ spam, πολλοί είναι αυτοί που έχουν αποκτήσει μια μικρή γεύση, ενώ μια μειοψηφία (η περισσότερο "εκτεθειμένη") έχει υποστεί το πρόβλημα σε όλη του την έκταση.

Τα βασικά χαρακτηριστικά του spam είναι τα ακόλουθα:
Δεν υπάρχει καμία προηγούμενη σχέση του παραλήπτη με τον αποστολέα του διαφημιστικού e-mail, δηλαδή δεν έχει προηγηθεί αγορά προϊόντος ή εκδήλωση της επιθυμίας του παραλήπτη για παραλαβή της διαφημιστικής ηλεκτρονικής αλληλογραφίας. Σημειώνεται ότι το χαρακτηριστικό αυτό αποτελεί σήμερα το βασικότερο στοιχείο για να χαρακτηριστεί ένα e-mail ως spam
Δεν υπάρχει η δυνατότητα της αυτόματης διαγραφής από τις λίστες των παραληπτών του αποστολέα, ή, ακόμα κι όταν αυτό συμβαίνει, λειτουργεί μόνο ως μέθοδος για επιβεβαίωση λειτουργίας της συγκεκριμένης ηλεκτρονικής διεύθυνσης
Στέλνεται με τη χρήση τεχνικών που αποκρύπτουν την ταυτότητα του αποστολέα
Δεν υπάρχει μια έγκυρη και λειτουργική διεύθυνση επικοινωνίας με τον αποστολέα του διαφημιστικού μηνύματος
Στέλνεται χωρίς διάκριση, με αυτοματοποιημένα μέσα
Περιλαμβάνει ή προωθεί παράνομο ή δυσάρεστο περιεχόμενο
Το περιεχόμενό του είναι ψευδές ή παραπλανητικό
Οι διευθύνσεις των παραληπτών έχουν αποκτηθεί με λογισμικό ανίχνευσης του παγκόσμιου ιστού για συλλογή e-mail διευθύνσεων ("αράχνες") ή έχουν αγοραστεί από εταιρείες που παράγουν CD με αυτό το περιεχόμενο (εκατομμύρια διευθύνσεις e-mail σε ένα CD, συνήθως έναντι πολύ μικρού κόστους).
Στις επιχειρήσεις υπάρχει μεγάλη απώλεια χρόνου για το ξεκαθάρισμα της αλληλογραφίας τους, κάτι που σημαίνει σημαντικό κόστος στην παραγωγικότητα των εργαζομένων. Οι εργαζόμενοι θα πρέπει, πολλές φορές την ημέρα, να ελέγχουν την mailbox τους, θα πρέπει δηλαδή να ανοίγουν τα μηνύματα που αφορούν την επιχείρησή τους και να διαγράφουν τα μηνύματα spam (που αρκετές φορές αποτελούν την πλειοψηφία...). Οι περισσότεροι κάνουν πλήρη και χρονοβόρο- έλεγχο σε ολόκληρη την αλληλογραφία τους (ανοίγουν και εξετάζουν με προσοχή όλα τα μηνύματά τους), ενίοτε από περιέργεια, συνήθως όμως για να σιγουρευτούν ότι δεν θα διαγράψουν από λάθος κάτι σημαντικό για την εταιρία τους.

Ποιοι είναι οι Spammers
Tο 90% του spam που παράγεται σε παγκόσμιο επίπεδο, προέρχεται από 200 περίπου ομάδες spammers (κυρίως από τις ΗΠΑ, την Κίνα και την Νότιο Κορέα). Οι ομάδες αυτές διαθέτουν άριστη τεχνογνωσία και χρησιμοποιούν προηγμένο λογισμικό για την υλοποίηση των στόχων τους. Το υπόλοιπο 10% (που και πάλι μεταφράζεται σε δισεκατομμύρια spam-mails) δημιουργείται από μικρές επιχειρήσεις που δεν εφαρμόζουν τους κανόνες του e-mail marketing, εκμεταλλευόμενοι την αφέλεια ή την άγνοια των χρηστών, και από κάθε λογής και διαμετρήματος απατεώνες. Αυτό το 10% των συνολικών ποσοτήτων spam έχει υπολογιστεί ότι προέρχεται από 100.000 περίπου spammers.
Οι 200 οργανωμένες ομάδες spammer και ένα ποσοστό από τους υπόλοιπους, για να αποφύγουν τις νομικές και οικονομικές συνέπειες των πράξεών τους, πλαστογραφούν τις e-mail διευθύνσεις τους ώστε να μην είναι δυνατός (ή να καθίσταται εξαιρετικά δυσχερής) ο εντοπισμός τους. Τις περισσότερες φορές, το e-mail και το όνομα που παρουσιάζεται ως ο αποστολέας των ποσοτήτων spam-mail είναι κάποιος, εντελώς αθώος, χρήστης του διαδικτύου, του οποίου χρησιμοποιήθηκε εν αγνοία του η e-mail διεύθυνσή του. Αυτό έχει σαν συνέπεια να μπλοκάρει ο λογαριασμός του από τις επιστροφές των ανεπίδοτων spam-mail (κάθε αποστολή spam , περιλαμβάνει χιλιάδες ή και εκατομμύρια διευθύνσεις, πολλές από τις οποίες έχουν καταργηθεί) ή/και από τις εκατοντάδες/χιλιάδες διαμαρτυρίες των παραληπτών του spam. Με δυο λόγια, μπορεί κάποιος spammer να χρησιμοποιήσει το δικό σας e-mail, κι εσείς -σε πλήρη άγνοια- να εμφανίζεστε ως ο αποστολέας μιας τεράστιας ποσότητας spam! Αυτό αποτελεί την πιο συνηθισμένη τακτική των spammers

Το νομικό οπλοστάσιο έναντι του spamming
Παρακάτω παρουσιάζουμε το νομικό καθεστώς που ισχύει στην Ελλάδα καθώς και την σχετική οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με το πρόβλημα του Spam:

1) ΝΟΜΟΣ ΥΠ' ΑΡΙΘΜ. 2251
Προστασία των καταναλωτών
Παράγραφος 10. Η μετάδοση διαφημιστικού μηνύματος απευθείας στον καταναλωτή μέσω τηλεφώνου, τηλεομοιοτυπίας (φαξ), ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, αυτόματης κλήσης ή άλλου ηλεκτρονικού μέσου επικοινωνίας επιτρέπεται μόνο αν συναινεί ρητά ο καταναλωτής.
Παράγραφος 11. Ανεξάρτητα από τον περιορισμό της προηγούμενης παραγράφου, η μετάδοση διαφημιστικού μηνύματος απευθείας στον καταναλωτή με οποιονδήποτε τρόπο άμεσης επικοινωνίας (άμεση διαφήμιση) επιτρέπεται μόνο αν ο προμηθευτής ή άλλος για λογαριασμό του προμηθευτή κάνει χρήση στοιχείων ή πληροφοριών προσωπικού χαρακτήρα του καταναλωτή που περιήλθαν σε γνώση του από τις προηγούμενες συναλλακτικές σχέσεις του με τον καταναλωτή, από γενικά προσιτές πηγές, όπως κατάλογο ή άλλα δημοσιευμένα στοιχεία, ή από άλλο φυσικό ή νομικό πρόσωπο, εφόσον ο καταναλωτής εγκρίνει ρητά τη μεταβίβαση των προσωπικών του στοιχείων για το σκοπό της άμεσης διαφήμισης. Ο διαφημιστής είναι υποχρεωμένος να αναφέρει στον καταναλωτή τον τρόπο με τον οποίο περιήλθαν σε γνώση του τα προσωπικά στοιχεία του καταναλωτή.
Παράγραφος 12. Στις περιπτώσεις των παραγράφων 10 και 11, ο προμηθευτής οφείλει να διακόψει κάθε μορφή άμεσης διαφήμισης και να διαγράψει τα προσωπικά στοιχεία του καταναλωτή, εφόσον το ζητήσει ο καταναλωτής.

2) ΟΔΗΓΙΑ 2002/58 ΕΚ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ, της 12ης Ιουλίου 2002
Σχετικά με την επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και την προστασία της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών (οδηγία για την προστασία ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες) Αρθρο 13

Αυτόκλητες κλήσεις
Η χρησιμοποίηση αυτόματων συστημάτων κλήσης χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση (συσκευές αυτόματων κλήσεων), φαξ ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για σκοπούς απευθείας εμπορικής προώθησης επιτρέπεται μόνον στην περίπτωση συνδρομητών οι οποίοι έχουν δώσει εκ των προτέρων τη συγκατάθεσή τους.
Παρά την παράγραφο 1, αν ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο αποκτά από τους πελάτες του στοιχεία επαφής του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου τους στο πλαίσιο της πώλησης ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας, σύμφωνα με την οδηγία 95/46/ΕΚ, μπορεί να χρησιμοποιεί τα εν λόγω στοιχεία για την απευθείας εμπορική προώθηση των δικών του παρόμοιων προϊόντων ή υπηρεσιών, υπό την προϋπόθεση ότι οι πελάτες του έχουν σαφώς και ευδιάκριτα την ευκαιρία να αντιτάσσονται, δωρεάν και εύκολα, σε αυτή τη συλλογή και χρησιμοποίηση ηλεκτρονικών στοιχείων επαφής, και αυτό με κάθε μήνυμα, σε περίπτωση που ο χρήστης αρχικά δεν είχε διαφωνήσει με αυτή τη χρήση.
Τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα ενδεδειγμένα μέτρα προκειμένου να εξασφαλίζεται, ατελώς, ότι οι αυτόκλητες κλήσεις με σκοπό την απευθείας εμπορική προώθηση, σε άλλες, εκτός των προβλεπομένων στις παραγράφους 1 και 2, περιπτώσεις, δεν επιτρέπονται χωρίς τη συγκατάθεση των ενδιαφερομένων συνδρομητών ή όταν πρόκειται για συνδρομητές οι οποίοι δεν επιθυμούν να λαμβάνουν αυτές τις κλήσεις. Η σχετική επιλογή καθορίζεται από την εθνική νομοθεσία.
Εν πάση περιπτώσει, απαγορεύεται η πρακτική της αποστολής μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με σκοπό την άμεση εμπορική προώθηση, τα οποία συγκαλύπτουν ή αποκρύπτουν την ταυτότητα του αποστολέα ή του προσώπου προς όφελος του οποίου αποστέλλεται το μήνυμα, ή δίχως έγκυρη διεύθυνση στην οποία ο αποδέκτης να μπορεί να ζητεί τον τερματισμό της επικοινωνίας αυτής.
Οι παράγραφοι 1 και 3 ισχύουν για τους συνδρομητές που είναι φυσικά πρόσωπα. Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν επίσης, στο πλαίσιο του κοινοτικού δικαίου και της εφαρμοστέας εθνικής νομοθεσίας, ότι προστατεύονται επαρκώς τα έννομα συμφέροντα των συνδρομητών που δεν είναι φυσικά πρόσωπα σε ό,τι αφορά τις αυτόκλητες κλήσεις.